ความต้องการ (Requirement) ถือเป็นวัตถุดิบสำคัญในการพัฒนาระบบหรือการผลิตซอฟต์แวร์เพื่อใช้เป็นข้อกำหนดถึงหน้าที่และรายละเอียดต่างๆ ที่ระบบหรือซอฟต์แวร์จำต้องมี ทีมวิศวกรจะต้องเก็บรวบรวมข้อมูลจากลูกค้าหรือผู้ใช้ แล้วมาจำแนกความต้องการในด้านต่างๆ ถ้าซอฟต์แวร์ไม่สามารถตอบสนองความต้องการที่แท้จริงได้ อาจไม่ได้รับความนิยมหรือไม่ได้รับความพึงพอใจจากลูกค้า
5.1 ทำความรู้จักกับความต้องการด้านซอฟต์แวร์
ความต้องการของลูกค้าหรือผู้ใช้เป็นตัวกำหนดฟังก์ชันการทำงาน รูปลักษณ์ ความสามารถ และรายละเอียดอื่นๆ ของระบบหรือซอฟต์แวร์ ความต้องการในแวดวงซอฟต์แวร์จำแนกเป็น 2 ระดับดังนี้
1. ความต้องการของลูกค้า (User Requirement) เป็นความต้องการของลูกค้า หรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับระบบ โดยแสดงออกมาในรูปแบบของภาษาธรรมชาติ ที่แสดงถึงความคาดหวังในการบริการ หรือการทำงานที่จะได้รับจากระบบและเงื่อนไขที่ต้องทำตาม
2. ความต้องการด้านระบบ (System Requirement) เป็นการกำหนดความต้องการของการทำงาน ฟังก์ชันและบริการต่างๆ ของระบบในระดับรายละเอียด เรียกว่าข้อกำหนดของระบบ (Functional Specification)
นอกจากความต้องการทั้ง 2 ระดับข้างต้นแล้ว ยังมีความต้องการอีกระดับหนึ่งที่คุ้นเคยกันดี นั่นคือ ความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement) ซึ่งมีความสัมพันธ์อย่างมากกับความต้องการด้านระบบ เนื่องจากซอฟต์แวร์ก็เป็นความต้องการหนึ่งของระบบเช่นกัน
5.2 ประเภทความต้องการด้านซอฟต์แวร์
ความต้องการด้านซอฟต์แวร์ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
1. ความต้องการที่เป็นหน้าที่หลัก (Functional Requirement) คือความต้องการให้ซอฟต์แวร์ทำหน้าที่ใดๆ ตามที่กำหนดไว้ ได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ซอฟต์แวร์ควรจะทำเป็นหน้าที่หลักในการทำงาน หรือเป็นบริการที่ซอฟต์แวร์ควรมี ยกตัวอย่างเช่นระบบทะเบียน
- นักศึกษาสามารถตรวจสอบผลการเรียนและสภาพนักศึกษาได้
- นักศึกษาสามารถลงทะเบียนและทำการเพิกถอนรายวิชาได้
- อาจารย์สามารถตรวจสอลกลุ่มนักศึกษาในรายวิชาที่เป็นผู้สอนได้
- อาจารย์สามารถตรวจสอบผลการเรียนของนักศึกษาในรายวิชาของตน หลังจากส่งผลการเรียนไป
ยังผ่ายทะเบียนแล้ว เพื่อดูความถูกต้อง
- อาจารย์และนักศึกษาสามารถติดตามเอกสารคำร้องต่างๆ ที่ยื่นต่อฝ่ายทะเบียนได้
- เจ้าหน้าที่ฝ่ายทะเบียนสามารถ เพิ่ม ลบ และแก้ไข ข้อมูลต่างๆ ในระบบตามหน้าที่ได้
2. ความต้องการที่ไม่ใช่หน้าที่หลัก (Non-Functional Requirement) เป็นความต้องการที่ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับฟังก์ชันหลักของระบบ แต่เกี่ยวข้องทางอ้อมในลักษณะที่เป็นเงื่อนไขการทำงานหรือฟังก์ชันหรือบริการ
ความต้องการที่ไม่ใช่หน้าที่หลักของระบบ อาจมาจากความต้องการของผู้ใช้หลายๆ ด้านที่ไม่เกี่ยวข้องกับซอฟต์แวร์เพียงอย่างเดียว ดังนี้
1. ความต้องการด้านผลิตภัณฑ์ (Product Requirement) แบ่งออกเป็น 3 ส่วน ได้แก่
- ความต้องการด้านประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ (Performance Requirement)
- ความต้องการด้านความน่าเชื่อถือ (Reliability Requirement)
- ความต้องการด้านการทำงานข้ามแพลตฟอร์มได้ (Portability Requirement) และใช้งานง่าย
(Usability Requirement)
2. ความต้องการขององค์กร (Organizational Requirement) เป็นความต้องการที่มาจากนโยบายและระเบียบปฏิบัติของลูกค้า และผู้พัฒนา โดยกำหนดข้อตกลงระหว่างองค์กร ไว้เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาที่ตรงตามความต้องการของทั่งสองฝ่าย
3. ความต้องการจากปัจจัยภายนอก (External Requirement) เป็นความต้องการที่เกิดจากปัจจัยภายนอก ซึ่งส่งผลต่อซอฟต์แวร์และกระบวนการพัฒนา แบ่งเป็น 3 ส่วน ดังนี้
- ความต้องการการทำงานร่วมกัน (Interoperability Requirement)
- ความต้องการในทางกฎหมาย (Legislative Requirement)
- ความต้องการในด้านหลักจริยธรรม (Ethical Requirement)
3. ความต้องการทางด้านงานธุรกิจ (Domain Requirement) เป็นความต้องการที่เกี่ยวข้องกับงานหลักของระบบที่ต้องการซอฟต์แวร์มาสนับสนุนโดยเฉพาะ ส่วนใหญ่ก็จะเป็นศัพท์เฉพาะงานธุรกิจด้านนั้น
5.3 ความต้องการของผู้ใช้
ความต้องการของผู้ใช้ (User Requirement) เป็นความต้องการที่มีต่อระบบซึ่งระบุโดยผู้ใช้ระบบ โดยจะอธิบายทั้งส่วนที่เป็นหน้าที่หลัก และส่วนที่ไม่ใช้หน้าที่หลักของระบบ ด้วยภาษาที่ผู้ใช้อ่านแล้วเข้าใจง่าย ไม่ควรใช้คำศัพท์เทคนิคมากเกินไป ดังนั้น การเขียนข้อกำหนดความต้องการของผู้ใช้ จะต้องใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย อาจใช้แผนภาพเพื่อแสดงรายละเอียด ในระดับที่ผู้ใช้พอจะเข้าใจได้ หรืออธิบายในลักษณะของตารางหรือแบบฟอร์มง่ายๆ อย่างไรก็ตามอาจเกิดปัญหาดังนี้
1. ขาดความชัดเจน
2. ไม่สามารถจำแนกประเภทของความต้องการได้อย่างชัดเจน
3. บางครั้งความต้องการมีจุดประสงค์เดียวกัน แต่เขียนออกมาในประโยคที่ต่างกัน
จากปัญหาที่เกิดขึ้น การจัดทำเอกสารความต้องการต้องมีการแยกรายละเอียด ความต้องการของระบบออกจากผู้ใช้ เพื่อหลีกเลี่ยงความรู้สึกต่อต้าน ควรมีหลักปฏิบัติดังนี้
1. กำหนดมาตรฐานของรูปแบบเอกสาร
2. จำแนกความจำเป็นของความต้องการ โดยจำแนกเป็น ความต้องการที่จำเป็น (Mandatory Requirement) (ต้อง) และความต้องการที่ปรารถนา (Desirable Requirement) (ควร)
5.4 ความต้องการด้านระบบ
ความต้องการด้านระบบ (System Requirement) เป็นการกำหนดความต้องการการทำงาน ฟังก์ชัน และบริการต่างๆ ที่ระบบจะต้องมีเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ ความต้องการด้านระบบเป็นความต้องการที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูลความต้องการของผู้ใช้มาแล้ว เป็นข้อมูลที่มีความสำคัญ การเขียนข้อกำหนดความต้องการด้านระบบ (System Requirement Specification) ควรภาษาธรรมชาติหรือภาษาที่เข้าใจง่าย โดยกำหนดมาตรฐานในการใช้ภาษาธรรมชาติมาอธิบายถึงความต้องการด้านระบบใบรูปแบบต่างๆ ดังนี้
ข้อกำหนดการใช้ภาษาโครงสร้าง (Structure Language Specification)
1. From-Base Specification เป็นการสร้างฟอร์มมาตรฐานเพื่อใช้เป็นรูปแบบในการกำหนดความต้องการ ของระบบ โดยสามารถกำหนดได้ว่าต้องการรายละเอียดใดบ้าง เช่น
2. Tabular Specification กรณีต้องการคำนวณหาค่าต่างๆ สามารถใช้ตารางการคำนวณแสดงการตัดสินใจและทางเลือกต่างๆ ในการทำงานของระบบได้ด้วย เช่น
เงื่อนไข การกระทำ
Member=yes Discount=5% then
Net price = total price-(total price*discount)
Member=no Discount=0% then
Net price = total
3. Graphical Model เป็นการนำภาพหรือแบบจำลอง มาใช้อธิบายข้อมูลหรือความต้องการเพิ่มเติมจากการอธิบายด้วยรูปอื่น เนื่องจากรูปภาพช่วยลดความกำกวมและแสดงแทนข้อความจำนวนมากได้ เช่น
5.5 เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์
เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement Document) เรียกได้อีกอย่างหนึ่งว่า ข้อกำหนดความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement Specification : SRS) เป็นเอกสารข้อกำหนดความต้องการอย่างเป็นทางการ ที่จะบอกใช้ทีมพัฒนาทราบว่าต้องพัฒนาอะไรบ้าง ควรระบบข้อมูลความต้องการของผู้ใช้ และความต้องการด้านระบบ
เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์นั้นจะต้องเป็นรูปแบบที่มีมาตรฐานและเป็นทางการ เพื่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการใช้เอกสารเข้าใจตรงกัน IEEE จึงกำหนดโครงสร้างของเอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์ไว้ ดังนี้
1. บทนำ (Introducation)
1. 1 วัตถุประสงค์ของเอกสาร
1.2 ขอบเขตของผลิตภัณฑ์
1.3 นิยาม คำย่อ และตัวอักษรย่อต่างๆ
1.4 เอกสารอ้างอิง
1.5 สรุปส่วนอื่นๆ ของเอกสาร
2. รายละเอียดทั่วไป (General Description)
2.1 มุมมองเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์
2.2 ฟังก์ชันของผลิตภัณฑ์
2.3 คุณสมบัติของผู้ใช้
2.4 ข้อบังคับทั่วไป
2.5 สมมติฐานและส่วนเพิ่มเติม
3. ข้อกำหนดความต้องการ (Specification Requirement)
4. ภาคผนวก (Appendices)
5. ดัชนี (Index)
ที่มา www.softwaresiam.com
5.1 ทำความรู้จักกับความต้องการด้านซอฟต์แวร์
ความต้องการของลูกค้าหรือผู้ใช้เป็นตัวกำหนดฟังก์ชันการทำงาน รูปลักษณ์ ความสามารถ และรายละเอียดอื่นๆ ของระบบหรือซอฟต์แวร์ ความต้องการในแวดวงซอฟต์แวร์จำแนกเป็น 2 ระดับดังนี้
1. ความต้องการของลูกค้า (User Requirement) เป็นความต้องการของลูกค้า หรือผู้ที่เกี่ยวข้องกับระบบ โดยแสดงออกมาในรูปแบบของภาษาธรรมชาติ ที่แสดงถึงความคาดหวังในการบริการ หรือการทำงานที่จะได้รับจากระบบและเงื่อนไขที่ต้องทำตาม
2. ความต้องการด้านระบบ (System Requirement) เป็นการกำหนดความต้องการของการทำงาน ฟังก์ชันและบริการต่างๆ ของระบบในระดับรายละเอียด เรียกว่าข้อกำหนดของระบบ (Functional Specification)
นอกจากความต้องการทั้ง 2 ระดับข้างต้นแล้ว ยังมีความต้องการอีกระดับหนึ่งที่คุ้นเคยกันดี นั่นคือ ความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement) ซึ่งมีความสัมพันธ์อย่างมากกับความต้องการด้านระบบ เนื่องจากซอฟต์แวร์ก็เป็นความต้องการหนึ่งของระบบเช่นกัน
5.2 ประเภทความต้องการด้านซอฟต์แวร์
ความต้องการด้านซอฟต์แวร์ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ
1. ความต้องการที่เป็นหน้าที่หลัก (Functional Requirement) คือความต้องการให้ซอฟต์แวร์ทำหน้าที่ใดๆ ตามที่กำหนดไว้ ได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ซอฟต์แวร์ควรจะทำเป็นหน้าที่หลักในการทำงาน หรือเป็นบริการที่ซอฟต์แวร์ควรมี ยกตัวอย่างเช่นระบบทะเบียน
- นักศึกษาสามารถตรวจสอบผลการเรียนและสภาพนักศึกษาได้
- นักศึกษาสามารถลงทะเบียนและทำการเพิกถอนรายวิชาได้
- อาจารย์สามารถตรวจสอลกลุ่มนักศึกษาในรายวิชาที่เป็นผู้สอนได้
- อาจารย์สามารถตรวจสอบผลการเรียนของนักศึกษาในรายวิชาของตน หลังจากส่งผลการเรียนไป
ยังผ่ายทะเบียนแล้ว เพื่อดูความถูกต้อง
- อาจารย์และนักศึกษาสามารถติดตามเอกสารคำร้องต่างๆ ที่ยื่นต่อฝ่ายทะเบียนได้
- เจ้าหน้าที่ฝ่ายทะเบียนสามารถ เพิ่ม ลบ และแก้ไข ข้อมูลต่างๆ ในระบบตามหน้าที่ได้
2. ความต้องการที่ไม่ใช่หน้าที่หลัก (Non-Functional Requirement) เป็นความต้องการที่ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับฟังก์ชันหลักของระบบ แต่เกี่ยวข้องทางอ้อมในลักษณะที่เป็นเงื่อนไขการทำงานหรือฟังก์ชันหรือบริการ
ความต้องการที่ไม่ใช่หน้าที่หลักของระบบ อาจมาจากความต้องการของผู้ใช้หลายๆ ด้านที่ไม่เกี่ยวข้องกับซอฟต์แวร์เพียงอย่างเดียว ดังนี้
1. ความต้องการด้านผลิตภัณฑ์ (Product Requirement) แบ่งออกเป็น 3 ส่วน ได้แก่
- ความต้องการด้านประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ (Performance Requirement)
- ความต้องการด้านความน่าเชื่อถือ (Reliability Requirement)
- ความต้องการด้านการทำงานข้ามแพลตฟอร์มได้ (Portability Requirement) และใช้งานง่าย
(Usability Requirement)
2. ความต้องการขององค์กร (Organizational Requirement) เป็นความต้องการที่มาจากนโยบายและระเบียบปฏิบัติของลูกค้า และผู้พัฒนา โดยกำหนดข้อตกลงระหว่างองค์กร ไว้เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาที่ตรงตามความต้องการของทั่งสองฝ่าย
3. ความต้องการจากปัจจัยภายนอก (External Requirement) เป็นความต้องการที่เกิดจากปัจจัยภายนอก ซึ่งส่งผลต่อซอฟต์แวร์และกระบวนการพัฒนา แบ่งเป็น 3 ส่วน ดังนี้
- ความต้องการการทำงานร่วมกัน (Interoperability Requirement)
- ความต้องการในทางกฎหมาย (Legislative Requirement)
- ความต้องการในด้านหลักจริยธรรม (Ethical Requirement)
3. ความต้องการทางด้านงานธุรกิจ (Domain Requirement) เป็นความต้องการที่เกี่ยวข้องกับงานหลักของระบบที่ต้องการซอฟต์แวร์มาสนับสนุนโดยเฉพาะ ส่วนใหญ่ก็จะเป็นศัพท์เฉพาะงานธุรกิจด้านนั้น
5.3 ความต้องการของผู้ใช้
ความต้องการของผู้ใช้ (User Requirement) เป็นความต้องการที่มีต่อระบบซึ่งระบุโดยผู้ใช้ระบบ โดยจะอธิบายทั้งส่วนที่เป็นหน้าที่หลัก และส่วนที่ไม่ใช้หน้าที่หลักของระบบ ด้วยภาษาที่ผู้ใช้อ่านแล้วเข้าใจง่าย ไม่ควรใช้คำศัพท์เทคนิคมากเกินไป ดังนั้น การเขียนข้อกำหนดความต้องการของผู้ใช้ จะต้องใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย อาจใช้แผนภาพเพื่อแสดงรายละเอียด ในระดับที่ผู้ใช้พอจะเข้าใจได้ หรืออธิบายในลักษณะของตารางหรือแบบฟอร์มง่ายๆ อย่างไรก็ตามอาจเกิดปัญหาดังนี้
1. ขาดความชัดเจน
2. ไม่สามารถจำแนกประเภทของความต้องการได้อย่างชัดเจน
3. บางครั้งความต้องการมีจุดประสงค์เดียวกัน แต่เขียนออกมาในประโยคที่ต่างกัน
จากปัญหาที่เกิดขึ้น การจัดทำเอกสารความต้องการต้องมีการแยกรายละเอียด ความต้องการของระบบออกจากผู้ใช้ เพื่อหลีกเลี่ยงความรู้สึกต่อต้าน ควรมีหลักปฏิบัติดังนี้
1. กำหนดมาตรฐานของรูปแบบเอกสาร
2. จำแนกความจำเป็นของความต้องการ โดยจำแนกเป็น ความต้องการที่จำเป็น (Mandatory Requirement) (ต้อง) และความต้องการที่ปรารถนา (Desirable Requirement) (ควร)
5.4 ความต้องการด้านระบบ
ความต้องการด้านระบบ (System Requirement) เป็นการกำหนดความต้องการการทำงาน ฟังก์ชัน และบริการต่างๆ ที่ระบบจะต้องมีเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ ความต้องการด้านระบบเป็นความต้องการที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูลความต้องการของผู้ใช้มาแล้ว เป็นข้อมูลที่มีความสำคัญ การเขียนข้อกำหนดความต้องการด้านระบบ (System Requirement Specification) ควรภาษาธรรมชาติหรือภาษาที่เข้าใจง่าย โดยกำหนดมาตรฐานในการใช้ภาษาธรรมชาติมาอธิบายถึงความต้องการด้านระบบใบรูปแบบต่างๆ ดังนี้
ข้อกำหนดการใช้ภาษาโครงสร้าง (Structure Language Specification)
1. From-Base Specification เป็นการสร้างฟอร์มมาตรฐานเพื่อใช้เป็นรูปแบบในการกำหนดความต้องการ ของระบบ โดยสามารถกำหนดได้ว่าต้องการรายละเอียดใดบ้าง เช่น
2. Tabular Specification กรณีต้องการคำนวณหาค่าต่างๆ สามารถใช้ตารางการคำนวณแสดงการตัดสินใจและทางเลือกต่างๆ ในการทำงานของระบบได้ด้วย เช่น
เงื่อนไข การกระทำ
Member=yes Discount=5% then
Net price = total price-(total price*discount)
Member=no Discount=0% then
Net price = total
3. Graphical Model เป็นการนำภาพหรือแบบจำลอง มาใช้อธิบายข้อมูลหรือความต้องการเพิ่มเติมจากการอธิบายด้วยรูปอื่น เนื่องจากรูปภาพช่วยลดความกำกวมและแสดงแทนข้อความจำนวนมากได้ เช่น
5.5 เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์
เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement Document) เรียกได้อีกอย่างหนึ่งว่า ข้อกำหนดความต้องการด้านซอฟต์แวร์ (Software Requirement Specification : SRS) เป็นเอกสารข้อกำหนดความต้องการอย่างเป็นทางการ ที่จะบอกใช้ทีมพัฒนาทราบว่าต้องพัฒนาอะไรบ้าง ควรระบบข้อมูลความต้องการของผู้ใช้ และความต้องการด้านระบบ
เอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์นั้นจะต้องเป็นรูปแบบที่มีมาตรฐานและเป็นทางการ เพื่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการใช้เอกสารเข้าใจตรงกัน IEEE จึงกำหนดโครงสร้างของเอกสารความต้องการด้านซอฟต์แวร์ไว้ ดังนี้
1. บทนำ (Introducation)
1. 1 วัตถุประสงค์ของเอกสาร
1.2 ขอบเขตของผลิตภัณฑ์
1.3 นิยาม คำย่อ และตัวอักษรย่อต่างๆ
1.4 เอกสารอ้างอิง
1.5 สรุปส่วนอื่นๆ ของเอกสาร
2. รายละเอียดทั่วไป (General Description)
2.1 มุมมองเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์
2.2 ฟังก์ชันของผลิตภัณฑ์
2.3 คุณสมบัติของผู้ใช้
2.4 ข้อบังคับทั่วไป
2.5 สมมติฐานและส่วนเพิ่มเติม
3. ข้อกำหนดความต้องการ (Specification Requirement)
4. ภาคผนวก (Appendices)
5. ดัชนี (Index)
ที่มา www.softwaresiam.com
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น